ارزیابی خصوصیات مرفولوژیک و فیزیولوژیک مرتبط با توان رشد اولیه در چهار رقم پنبه

به منظور ارزیابی توان رشد اولیه (تجمع ماده خشک در آغاز فصل) در پنبه دو مطالعه مزرعه ای و آزمایشگاهی در سال 1381 انجام گردید. در این تحقیق 12رقم پنبه تتراپلوئید از تیپ های رشدی محدود (اولتان، no-228 و لامبرایت)، نیمه محدود (شیرپاین، شیرپاین 603 و شیرپاین 533)، نامحدود با برگ های معمولی (دلتاپاین 50، زتا 2 و 1097) و نامحدود با برگ های اکرا شکل (اکرا برگ قرمز، سوپر اکرا و اکرا معمولی) در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار در مزرعه مورد بررسی قرار گرفتند و ارقامی که در هریک از گروه های رشدی بالاترین وزن خشک گیاهچه را در پایان آزمایش مزرعه ای (44 روز پس از کاشت) داشتند از نظر برخی خصوصیات مرفولوژیک و فیزیولوژیک در آزمایشگاه نیز مورد ارزیابی واقع شدند. ارقام مورد بررسی در مزرعه و آزمایشگاه عبارت بودند از اولتان (از ارقام دارای رشد محدود)، شیرپاین 603 (از ارقام دارای رشد نیمه محدود)، دلتاپاین 50 (از ارقام دارای رشد نامحدود با برگ های معمولی) و رقم اکرا برگ قرمز (از ارقام دارای رشد نامحدود با برگ های اکرا شکل). نتایج آزمایش مزرعه ای مشخص ساخت که رقم اکرا برگ قرمز بالاترین و رقم شیرپاین 603 پائین ترین وزن خشک تولیدی و بالطبع توان رشد اولیه را به دست آوردند (p<./.5). با آن که اختلاف معنی داری بین شاخص سطح برگ ارقام اولتان و اکرابرگ قرمز نبود اما رقم اکرا برگ قرمز به دلیل میزان بالاتر سرعت جذب خالص خود توانست میزان سرعت رشد محصول بیشتری نسبت به رقم اولتان و سایر ارقام را داشته باشد. رقم دلتاپاین 50 با وجود دارا بودن بالاترین میانگین نسبت سطح برگ و نسبت وزن برگ در مقایسه با سایر ارقام، به دلیل پائین بودن مقادیر شاخص سطح برگ و سرعت جذب خالص خود نتوانست وزن خشک بالائی تولید نماید. نتایج مطالعه آزمایشگاهی نشان داد که رقم اکرا برگ قرمز بالاترین وزن خشک تولیدی گیاهچه را دوازده روز پس از کاشت در انکوباتور تولید نمود و بیشترین میزان راندمان مصرف بذر و ظرفیت جوانه زنی را نسبت به ارقام دیگر دارا بود (p<./.5). مطالعه همبستگی بین صفات مشخص ساخت که بالاترین همبستگی مثبت وزن خشک تولیدی در مزرعه با سرعت رشد نسبی حداکثر )99/0=r ( و در آزمایشگاه با وزن خشک ساقه چه بود)99/0=(r